Menopozun Psikososyal Etkileri Nelerdir?

Yirmibirinci yüzyıla girerken biliyoruz ki , çok sayıda kadın yaşamlarının üçte birinden daha fazlasını menopoz döneminde yaşayacaktır. Perimenopoz, menopoz ve postmenopoz sırasında mental sağlık ve fonksiyon hakkındaki endişeler dört ana kategoriye ayrılıyor görünmektedir. Kognitif fonksiyon, duygu durum değişiklikleri, depresyon ve Alzheimer hastalığı. Bazı kadınlarda  bu kategorilerin biri veya daha çoğunda oluşan değişiklikler dramatik olabilmektedir. Diğerlerinde ise değişiklikler hafiftir veya yoktur. Bu alanlardaki araştırmalar yavaş yavaş bu psikolojik ve sosyal konuları konu alan kılavuz kriterleri oluşturmaktadır.

Kognitif Fonksiyon

Menopozdan sonra kadınların kognitif fonksiyonlarında özellikle öğrenme ve sözlü hafızada östrojenin yerini inceleyen araştırmalar yapılmaktadır.Yapılan bir Kanada çalışmasında postmenopozal kadınlara eksojen estrojen verildiği zaman , hafıza fonksiyonlarında iyileşme gözlenmiştir. Tedavi kesildikten bir yıl sonra kadınların hafıza fonksiyonları eski düzeyine düşmüştür. Bu estrojenin sağladığı hafıza düzelmesinin yalnızca kadınlar hormon almayı sürdürdükçe devam ettiğini gösterir.
Estrojen ve hafıza arasındaki bağlantıyı inceleyen çalışmalar, estrojenin kadınlarda kısa dönemli ve uzun dönemli sözlü hafızanın idamesine spesifik olarak yardımcı olması olasılığı için sürekli artan bir destek sağlamaktadır.

Duygudurum Değişiklikleri

Bir çok menopozal kadın sıklıkla duygudurum kaymaları yaşadıklarını bildirmektedir. Kırılganlık, huzursuzluk ve melankoli bu sendromun parçaları olabilir. Araştırmalar fizyolojik dozda eksojen(dışarıdan verilen) estrojenlerin postmenopozal kadınlara verildiğinde depresyonun bazı semptomlarını giderdiğini göstermektedir. Fakat bunların majör depresif bir bozukluğun daha derin duygudurum bozuklukları üzerinde hiçbir gerçek etkisi yoktur. Estrojen  serotonin(mutluluk hormonu) metobalizmasını birçok yolla etkiler ve kanda serotonin seviyesinin artışına nedenolur. Buda menopoza bağlı oluşan hafif duygudurum değişikliklerinin düzeltilmesini sağlar. Ancak unutulmaması gereken , şiddetli depresyon da olan kadınlarda ve klinik depresyon tanısı olanlarda estrojenin hiçbir etkisi olmaz.

Menopoz ve Depresyon

Uzun süredir kadınların depresyona bir eğilimi olduğu düşünülmektedir. Menopoz tarihsel olarak derin bir depresyon , kayıp ve kızgınlık dönemi olarak görülmüştür.Çalışmalar sosyokültürel ve kişisel faktörlerin menopozda depresyonunun tetiklenmesinde hormonal faktörlerden daha önemli olduğunu göstermektedir. Kariyer ve aile baskılarının üst üste binen yükü kadınlar için yük artırıyor görünmektedir. Bu dönemde depresyan insidansı daha önceden oluşumuna göre daha yüksek olmaktadır. Ek olarak bir depresyon öyküsü olanlarda orta yaşta bir yineleme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle menopoz psikososyal olduğu kadar fizyolojik bir sorun olarak da görülmelidir ve bir kadının tüm yaşam durumu göz önünde tutularak değerlendirilmelidir.
Klinik depresyonun tedavisinde antidepresan ilaçlar birinci basamak tedavi olmalıdır. Estrojenin orta derece ile şiddetli depresyonu olan menopozdaki kadınlarda hiçbir terapatik etkisi yoktur.

Menopoz ve Alzheimer

Yaş Alzheimer hastalığı için en güçlü risk faktörüdür. 50 yaş altında nadirdir.Risk yaşla artar ve 65 yaşındaki insanlarda risk yaklaşık %15 e kadar çıkmaktadır. Kadınlarda , erkeklerden yaklaşık iki kat daha çok görülmektedir. Postmenopozal dönemde estrojen kullanımının demans ve Alzheimer ı azaltmada etkili olacağını gösteren bazı çalışmalar vardır . genel olarak bu çalışmalar estrojen kullananlar arasında demans gelişme riskinde %29 luk bir azalma göstermektedir.Alzheimer hastalığı olan kadınlarda estrojen tedavisini inceleyen dört prospektif çalışma , pozitif sonuçlar göstermiştir fakat katılan kişilerin sayısı azdır, tedavi süresi kısadır ve çalışmalar randomize değildir.

Menopoz Hakkında Daha Fazla Makale için Tıklayınız.

Sibel Malkoç Full CVsi için Tıklayınız.